Bronvermelding bij een afbeelding en andere online resources

Recent hebben we gedeeld waar je gratis illustraties kan downloaden zonder de verplichting om op je website te linken naar de maker van de illustraties. Dit wordt ook wel bronvermelding genoemd. Downloads zonder verplichting tot bronvermelding zijn altijd fijn wanneer je echt niet de mogelijkheid hebt om een linkje te plaatsen, maar het is natuurlijk wel zo netjes om dit waar mogelijk te doen. Bovendien gaat er dan een hele nieuwe wereld voor je open, aangezien de meeste gratis illustraties, foto’s en video’s gepaard gaan met de eis van bronvermelding.

Hoe vermeld je een bron voor zulke gratis resources nou op de beste manier, zonder dat het de look-and-feel van je website in de weg staat maar tegelijkertijd ook een meerwaarde biedt voor de maker ervan?

Licentie is leidend

Met een beetje geluk bevat jouw gratis resource een licentie met kraakheldere instructies over de wijze van bronvermelding. Een goed voorbeeld zijn de licenties van Freepik en Icons8, populaire platformen voor vectors, foto’s, iconen en meer. Hierin staat duidelijk aangegeven wat de bronvermelding moet bevatten en waar die hoort te staan:

Vaak kom je echter ook licenties tegen die wat losser zijn qua bewoordingen. De licentie van absurd.design heeft bijvoorbeeld het volgende te zeggen over bronvermeldingen: “You are required to attribute or link to absurd.design in any of projects.“

Alhoewel het fijn is dat je als gebruiker een zekere vrijheid krijgt om de bronvermelding zelf in te vullen, brengt het aan de andere kant ook vragen met zich mee. Wat moet de link bevatten en waar moet die staan?

Overigens is het bovenstaande voorbeeld geen uitzondering. Er zijn tig licenties waarin enkel staat vermeld dat een bronvermelding verplicht is zonder verdere instructies. Voor deze twijfelgevallen is het verstandig enige houvast te zoeken in de richtlijn van de Creative Commons-licenties.

Creative Commons en de TASL-richtlijn

Creative Commons (CC) is een non-profitorganisatie die populaire licenties aanbiedt voor iedereen die zijn creatieve werk publiekelijk wilt delen. Alle CC-licenties (behalve degene die gericht is op het publieke domein) hebben met elkaar gemeen dat bronvermelding verplicht is. Net als vele andere licenties staat er in de CC-licenties niet helemaal duidelijk hoe je een bron precies moet vermelden. Maar er is wel een duidelijke richtlijn die de best practices omtrent een kwalitatieve bronvermelding op een rijtje zet. Deze richtlijn wordt ook wel TASL genoemd, wat staat voor het volgende:

• Title: noem indien bekend de titel van het werk dat je gebruikt. In de nieuwste versie van de CC-licentie, versie 4.0 uit 2013, is dit niet meer een hard vereiste, maar alsnog raadt de CC-organisatie het vermelden wel aan.

• Author: noem de naam van degene die het originele werk gemaakt heeft. Met naam wordt in beginsel niet de gebruikersnaam van iemand bedoeld, maar de volledige naam. Als je die niet kan achterhalen, komt de gebruikersnaam pas aan bod. In sommige gevallen is het logischer om de bedrijfs- of websitenaam te vermelden dan de naam van een individu, omdat bijvoorbeeld overduidelijk is dat alle rechten bij het bedrijf of de website liggen. Los hiervan kan het ook zo zijn dat de auteur een notitie heeft achtergelaten met de wijze waarop hij of zij het liefst genoemd wilt worden. In dat geval is dit the way to go.

  Daarnaast is het mogelijk dat er meerdere betrokkenen zijn bij een werk, zoals co-creators, sponsors of publishers. Noem indien mogelijk ook deze andere betrokkenen in je bronvermelding. Als dit er te veel zijn of dit niet realistisch is, volstaat een link naar de plek waar ze genoemd zijn. Vaak is dit de pagina waar het originele werk te downloaden is, oftewel de source.

• Source: link naar de URL waar het gebruikte werk te vinden is zodat anderen het ook makkelijk kunnen vinden. Het is natuurlijk netjes als je hier een dofollow-link van maakt in plaats van een nofollow-link, zodat de originele maker er ook wat aan heeft op het gebied van SEO. Standaard is elke link die je plaatst een dofollow-link, dus als je niet aan de HTML-code sleutelt, komt dit vanzelf goed.

• License: noem de volledige naam en link naar de licentie waaronder het werk is uitgegeven zodat anderen gelijk weten hoe ze het werk zelf mogen gebruiken voor hun websites. Dit betekent dus niet dat je alleen “Creative Commons” als licentie moet noemen, maar ook om welke van de zes CC-licenties het precies gaat:

  • CC BY: bronvermelding vereist.
  • CC BY-SA: eigen aanpassingen moeten ook onder een soortgelijke licentie worden uitgegeven.
  • CC BY-ND: eigen aanpassingen aan het werk zijn niet toegestaan.
  • CC BY-NC: geen commercieel gebruik toegestaan.
  • CC BY-NC-SA: een mix van bovengenoemde BY-NC en BY-SA
  • CC BY-NC-ND: een mix van bovengenoemde BY-NC en BY-ND

Dit zijn de basiselementen waaruit een bronvermelding voor elke CC-licentie moet bestaan. Daarnaast zijn er afhankelijk van de omstandigheden nog enkele gevallen waarin extra informatie vereist is in de bronvermelding. 

• Aanpassingen: heb je zelf aanpassingen gedaan aan het originele werk? Laat dit dan weten in je bronvermelding door bijvoorbeeld “Desaturated from original” aan het einde van de bronvermelding te plaatsen. Dit hoeft niet per se als de veranderingen erg klein zijn, zoals het aanpassen van een typefout of de lettergrootte. Wees er wel zeker van dat je überhaupt aanpassingen mag maken aan het originele werk. Dit mag bijvoorbeeld niet onder de licentie CC BY-ND en vele andere licenties die niet onderdeel zijn van de CC-suite. Opletten dus voordat je begint met tweaken.

• Share alike: nadat je een werk zodanig aanpast dat het een nieuwe creatie is geworden, is het onder de CC BY-SA- en CC BY-NC-SA-licenties verplicht om naast het vermelden van de originele bron ook de nieuwe creatie onder een soortgelijke licentie uit te geven. Dit betekent dat je achter je bronvermelding (die de originele licentie bevat) je eigen licentievermelding moet benoemen, zoals in dit voorbeeld aangegeven.

• Extra notities: zijn er op de website van de maker naast de CC-licentie nog andere notities van belang voor het werk dat je gebruikt? Dan is het verstandig om die ook over te nemen in je bronvermelding. Denk hierbij aan dingen die voor andere gebruikers belangrijk zijn om te weten voordat ze besluiten om het werk zelf in te gaan zetten: een copyright notice, een disclaimer die specifiek gericht is op het werk of een vermelding van voorgaande modificaties. Als je het verwarrend vindt om te besluiten wat je mee moet nemen in je bronvermelding, laat je dan leiden door de vraag: wat zou ik graag willen weten voordat ik dit werk ga gebruiken op mijn website?

Kan het korter? 

Zoals je ziet kan het volgen van de TASL-richtlijn een grote lap tekst met zich meebrengen. Dit staat natuurlijk niet netjes onder een gratis foto, video of andere resource op je website. Gelukkig kan je door middel van hyperlinks het geheel een stuk korter maken en hoef je niet alles volledig uit te schrijven. Volgens Creative Commons Australia volstaat dit bijvoorbeeld ook:

• De gratis afbeelding die je gekozen hebt: maak hier een link van die leidt naar de bron en de titel van de afbeelding.

• Een CC-logo met link naar de volledige licentie: Creative Commons stelt al zijn licentielogo’s als afbeelding beschikbaar in SVG-, EPS- en PNG-formaat.

• De naam van de maker met link naar zijn (socialemedia)profiel.

Uiteraard hangt het van de omstandigheden af hoe kort je iets kan maken. Bij een gratis video of icoon is het bijvoorbeeld niet logisch of mogelijk om door te linken naar de pagina van de maker. In dat geval zal je bronvermelding wat langer worden omdat het dan ook de titel (met link) bevat.

Een redelijke locatie

De huidige versie van de Creative Commons is flexibel als het gaat om de plek van je bronvermelding. Het uitgangspunt is dat je bronvermelding zich onder of in je gratis resource bevindt, maar je mag hier redelijkerwijs van afwijken:

“You may satisfy the conditions in Section 3(a)(1) in any reasonable manner based on the medium, means, and context in which You Share the Licensed Material. For example, it may be reasonable to satisfy the conditions by providing a URI or hyperlink to a resource that includes the required information.”

Dit betekent dat een bronvermelding in de footer van je website ook mogelijk is. De tekst van de licentie doet zelfs vermoeden dat een aparte credits-pagina ook een optie is. Uiteraard hangt dit af van de plek waar je een gratis resource publiceert.

Het is bijvoorbeeld onredelijk om een gratis afbeelding of video op je sociale media te gebruiken terwijl je bronvermelding zich bevindt op een credits-pagina van je website. Als je deze credits-pagina niet noemt in je sociale bericht, zal niemand van de bronvermelding afweten. Over sociale media gesproken: pas goed op met welk socialemediaplatform je te maken hebt. Veel platformen hebben in hun voorwaarden staan dat ze royaltyvrije rechten van jou krijgen op hetgeen je uploadt. Aangezien je niet de maker bent en geen rechten bezit, kan je deze dus ook niet overdragen. Iets met een CC-licentie plaatsen op social media kan dus zomaar in strijd zijn met de voorwaarden van het platform of de CC-licentie zelf.

Let tot slot ook op het feit dat redelijkheid een rol speelt onder CC-licenties. Dit hoeft niet te betekenen dat andere licenties ook zo flexibel zijn. Het kan zomaar zijn dat je de best practices van de Creative Commons gebruikt om de bronvermelding van een bepaalde licentie vorm te geven, maar dat die licentie specifiek van je eist dat de bronvermelding zich direct onder je gratis foto of andere resource bevindt.

Fair use

Zoals aan het begin van dit artikel vermeld, ga je vast weleens licenties tegenkomen van gratis resources die eisen dat je een bron vermeldt op je website, maar niet echt duidelijk zijn in hoe en waar dit moet gebeuren.

De richtlijnen van de Creative Commons zijn in dit geval een mooie houvast om niet alleen te gebruiken bij CC-licenties, maar ook bij andere licenties die duidelijke instructies missen. Ja, je bronvermelding wordt er misschien een stuk langer door dan wat je oorspronkelijk in gedachten had, maar je bent er in ieder geval wel zeker van dat je op een juiste manier vermeldt naar de maker van hetgeen je gebruikt.

En laten we eerlijk zijn, als jij iets maakt en beschikbaar stelt aan het grote publiek, dan wil je toch ook dat mensen je op de juiste manier credits geven? Let’s play fair!